«Έφυγε» ο Πάνος Τζαβέλας

Ο ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟΥ
Ο μουσικός, ποιητής και αγωνιστής της Αριστεράς, γνωστός για την αντιστασιακή του δράση και τους αγώνες του, ο άνθρωπος που φυλακίστηκε για τα «πιστεύω» του, ο καλλιτέχνης που γνώρισε στους νεότερους το μουσικό αλλά και ιστορικό έπος της Εθνικής μας Αντίστασης, ο κληρονόμος του «αντάρτικου» τραγουδιού, ο Πάνος Τζαβέλας, «έφυγε» χθες το μεσημέρι, νικημένος από τον καρκίνο. Άφησε την τελευταία του πνοή στον «Ερυθρό Σταυρό», όπου νοσηλευόταν τον τελευταίο καιρό, σε ηλικία 84 ετών. Μαζί του παίρνει μια ολόκληρη εποχή, κατά την οποία το πολιτικό τραγούδι ένωνε ψυχές και συνειδήσεις, δονούσε, ενθάρρυνε, εμψύχωνε τους ανθρώπους στα δύσκολα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια.
Ο Πάνος Τζαβέλας και τραυματίστηκε και συνελήφθη και ακρωτηριάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τίποτα απ όλα αυτά δεν τον πτόησε, καμία κακουχία δεν «έκαμψε» το ηθικό του, καμία φυλακή δεν τον έκανε να προδώσει τα «πιστεύω» του, καμία αρρώστια δεν τον λύγισε. Ίσως γι αυτό στάθηκε το σύμβολο μιας εποχής πέτρινης και σκληρής. Ίσως γι αυτό ακόμη και σήμερα, ύστερα από δεκαετίες, στο όνομά του κάποιοι στέκονταν με σεβασμό κι εκτίμηση.
Έντονη πολιτική δράσηΗ ζωή του υπήρξε ταυτισμένη με τον αγώνα και την έντονη πολιτική δράση. Γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη. Μαθητή του γυμνασίου τον βρίσκει ο πόλεμος και εντάσσεται στην ΕΠΟΝ. Τον επόμενο χρόνο βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Ξαναβγαίνει στο βουνό με τον Δημοκρατικό Στρατό, όπου τραυματίζεται, συλλαμβάνεται και ακρωτηριάζεται στο δεξί του πόδι. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος για τις φυλακές. Δικασμένος τρεις φορές σε θάνατο, αρρωσταίνει βαριά το 1959 από τη νόσο του Burgen και πηγαίνει στη Σοβιετική Ενωση για θεραπεία, όπου έμεινε μέχρι το 1965. Αφού θεραπεύτηκε, του δόθηκε η ευκαιρία να σπουδάσει μουσική. Εκεί γνωρίζει και τον μεγάλο Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1965, αλλά το 1968 φυλακίζεται πάλι από το καθεστώς των συνταγματαρχών για παράνομη δράση ενάντια στη χούντα. Αποφυλακίζεται το 1971 λόγω ανηκέστου βλάβης και ξεκινά ως μουσικός να παίζει στις μπουάτ της Πλάκας. Εκεί τον βρίσκει η Μεταπολίτευση, όπου πλέον ελεύθερα τραγουδά τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης συντροφιά με την κιθάρα του. Χιλιάδες νέοι αλλά και συγκινημένοι μεγάλοι άνθρωποι κατακλύζουν το μαγαζί της οδού Κυδαθηναίων, επτά μέρες την εβδομάδα. Πολλές φορές δίνει τρεις παραστάσεις τη νύχτα, ώστε να χωρέσουν όλοι!
Από τα τραγούδια του, το «Ξυπνήστε» υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλές, ενώ ο «κλασικός» «Κυρ Παντελής» έχει χιλιοτραγουδηθεί, με ερμηνείες διαφορετικές και ποικίλες, από τον Γιώργο Νταλάρα (ο οποίος είπε και το «Ροδακινιά ξανθή») έως την Κίνα, αφού μεταφράστηκε στα Κινέζικα!
Αλλά και η Χαρούλα Αλεξίου το 1975 τραγούδησε το «Μάη μ Μάη μ», κομμάτι που περιλαμβάνεται στον δίσκο του «Τζαβέλας Πάνος - Τραγούδια από το αντάρτικο λημέρι του», ζωντανή ηχογράφηση στην μπουάτ «Λήδρα», η Καίτη Γκρέυ ερμήνευσε τα «Ταξιδιάρικα πουλιά», είχε συνεργαστεί σε ζωντανές εμφανίσεις με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη και τον Τζίμη Πανούση κι είχε μελοποιήσει ποίηση του Φώτη Αγγουλέ.
Ηταν παντρεμένος με την τραγουδίστρια Νατάσα Παπαδοπούλου. Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 2 μ.μ., στο Νεκροταφείο του Σχιστού. «Ένας αγαπημένος σύντροφος, ένας αγαπημένος φίλος, ένας σπουδαίος άνθρωπος της ΕΑΜικής γενιάς, ένας από τους αγωνιστές-σύμβολα της Ανανέωσης της Αριστεράς έφυγε για το μεγάλο ταξίδι. Θα κρατήσουμε στη μνήμη μας το πάντα φωτεινό του πρόσωπο, τη δυνατή του φωνή, τα μεγάλα αντιστασιακά τραγούδια, στα οποία ταξιδέψαμε με την κιθάρα του», αναφέρεται στην ανακοίνωση του Τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΝ για τον θάνατο του Πάνου Τζαβέλα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ